Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı Biyoteknoloji Enstitüsü Aşı Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tarlan Mammedov, bitki yapraklarından korona virüsün tüm mutasyonlarına karşı geliştirdikleri 5 aşı adayından 3’ünün hayvanlar üzerindeki testlerinden çok güzel sonuçlar aldıklarını belirterek, “Antigenler, yeşil bitki yapraklarından üretildi. Yüksek miktarda antikor ürettiğini kanıtladık. Bunlar aktif antikorlardır. Şimdi bu aşamayı bitirdik, insanlar üzerinde teste çıkabiliriz.” ifadelerini kullandı. Antigen için yapılacak toksikoloji testlerinin, 1 ay zaman talep eden analizler olduğunu ifade eden Mammedov, toksikoloji testlerinden sonra insanlar üzerinde testlerin uygulanabileceğini belirtti.
Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı Biyoteknoloji Enstitüsü Aşı Bilim Kurulu Üyesi, aynı zamanda AÜ Ziraat Fakültesi Enzim ve Mikrobiyal Biyoteknoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tarlan Mammedov ile 15 kişilik ekibi, sürdürdüğü korona virüs aşı çalışmasında sona geldi.
Transient Bitki Ekspresyon Sistemi’ kullanarak, yeni nesil aşı çalışmalarını gerçekleştiren Prof. Dr. Mammedov, bir tür tütün bitkisi olan Nicotiana Benthamiana’nın, iklim odasında 22-24 derecede yüzde 50-60 nem seviyesinde özel formülasyon içeren gübrelerle yetiştirilerek belli büyüklüğe ulaşmasını sağladı.Bitkiye yeniden düzenleme yapılıp, bitki yaprağının içine solüsyon verilerek yapraklarından protein ürettiklerini belirten Prof. Dr. Tarlan Mammedov, gerekli analizler sonucunda 5 aşı çeşidi ürettiklerini aktardı.

“3’ü hayvanlar üzerinde test edildi, başarı sağladı”

Kendisi başta olmak üzere, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin de yer aldığı ekibin, çalışmaları hız kesmeden sürdürdüğünü anlatan Mammedov, yeşil yaprakları bitkilerden alınan genleri aşı olarak ürettiklerini kaydetti. Aşıyı üretmeden önce analizler yaptıklarını söyleyen Mammedov, şimdiye kadar yaptıkları çalışmaların başarılı olduğunun altını çizdi.

“İnsanlar üzerinde teste geçebiliriz”

Mammedov, “5 aşı adayı geliştirdik. 3 aşı adayı hayvanlar üzerinde test edildi. Çok güzel sonuçlar aldık. Antigenler, yeşil bitki yapraklarından üretildi. Yüksek miktarda antikor ürettiğini kanıtladık. Bunlar aktif antikorlardır. Şimdi bu aşamayı bitirdik, insanlar üzerinde teste çıkabiliriz” ifadelerini kullandı.

“1 ay sürecek toksikoloji sonucu beklenecek”

Antigen için yapılacak olan toksikoloji testlerinin, 1 ay zaman talep eden analizler olduğunu ifade eden Mammedov, yapılacak olan toksikoloji testlerinden sonra insanlar üzerinde testlerin uygulanabileceğini belirtti. Ürettikleri aşının, protein temelli olduğunun altını çizen Prof. Dr. Mammedov, “Bu aşıların diğer aşılara göre avantajları vardır. Güvenilirdir, proteindir. İnsan vücuduna verilen dozları kontrol edebiliriz. Bu antigenlerin mevcut olan tüm mutasyonlara karşı dayanıklı olmasını bekliyoruz” dedi.

“Protein temelli”

Korona virüsün insanlar üzerinde büyük zararlara yol açtığına değinen Prof. Dr. Mammedov, “Arzu ediyorum ki geliştirilen aşılar faydalı olsun. Çin aşısı, inaktif edilmiş aşıdır. Bizim aşımızdan farklı bir aşıdır. Bizim aşımız protein temellidir. Bitki yapraklarından antigenler üretir, insan vücuduna dahil ederiz.” diye konuştu.
Hayvanlar üzerinde test edilen 3 aşı adayının detaylarını anlatan Mammedov, sözlerine şöyle devam etti:
“Hayvanların kanlarını serumla analiz yaptık. Sonuçlara göre, antigenler hayvanlarda yüksek miktarda fonksiyonel aktif antikor üretti. Bu çok önemlidir. Covid hastalarının kan analizlerini de yaptık. Bu antigenlere karşı olarak analizlerini yaptık. Biz kanıtladık ki; bizim bitki yapraklarında ürettiğimiz 3 aşı adayı, covid hastalarının kanında olan antikorla yüksektir. Bu da önemli meselelerden biridir. Direkt olarak Covid hastalığı PCR ile kanıtlanmış hastaların kan analizlerini yaptık. Uygunluğu kanıtladık. Böyle protein tipli aşılar güvenlidir. Biz dozu da kontrol edebiliyoruz. Bitki Ekspresyon Sistemi, başka ekspresyon sisteminden çok hızlıdır, güvenlidir. Bizim ürettiğimiz aşılarda bakteri virüs yoktur.”

“Yoğun bakımdaki hastalara verilebilir”

İnsan vücudunda önemli bir yere sahip olan anjiyontensin dönüştürücü enzim 2 (ACE2) üzerine çalıştıklarını dile getiren Prof. Dr. Tarlan Mammedov, “ACE2 enzimi virüs tarafından bloke olur. ACE2 enziminin bedende az miktarda olması insanlarda büyük problemlere neden olabilir. Buna karşı olarak, bu enzimi Transient Bitki Ekspresyon Sistemi’nde yüksek miktarda oluşturulmasını sağladık. Bu da çok başarılı oldu. 500 miligram enzimi, 1 kilogram bitkiden saf halde aldık ve başarılı olduk. Bu enzim, insanlar için kullanılabilir. Yoğun bakımdaki hastalara verilmesinde fayda olacağını düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
Çeşitli çalışmalar daha yaptıklarını kaydeden Mammedov, Covid-19 çalışmaları ile ilgili ABD’ye patent başvurusu yaptıklarını söyledi.

“3 kit geliştirdi”

Covid-19 hastalarındaki antikor seviyesinin belirlenmesinin, çok önemli bir husus olduğunu anlatan Mammedov, sözlerini şöyle noktaladı:
“Covid hastalarının kanlarında olan antikor seviyesinin yüksek miktarda olması, onların bu hastalığa yeniden yakalanmasının az, antikor seviyesinin az olması ise virüse tekrar yakalanmaları yüksek demektir. Onun için Covid-19’a karşı antikor seviyesinin tayin edilmesi çok önemli. Bu konuyla ilgili 3 kit geliştirdik. Bu kitler Covid-19’a karşı antikor seviyelerini belirlemek için kullanılabilir.”